Ngay bây giờ chúng ta sẽ chào đón 2 vị khách mời đến với chương trình, trân trọng giới thiệu Bác sĩ Chuyên khoa 2 Hồ Nhật Tâm – Chủ tịch Hội cột sống TP.HCM, Trưởng đơn vị cột sống Bệnh viện Trưng Vương.
Và vị khách tiếp theo là chị Lương Thị Kim Loan, người trực tiếp điều trị bệnh vẹo cột sống của mình.
Xin được chào đón hai vị khách mời đến với chương trình ngày hôm nay, với Bác Tâm thì có những kiến thức về y khoa cũng như là một khoảng thời gian trực tiếp điều trị bệnh vẹo cột sống. Còn với chị Loan thì đã có kinh nghiệm điều trị rồi thì em chắc chắn là chương trình ngày hôm nay sẽ rất là hữu ích cho những ai quan tâm tới vẹo cuộc sống, cũng như là hệ luỵ của nó. Đầu tiên thì Bác Tâm hãy chia sẻ là vẹo cuộc sống là gì ạ?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Vẹo cột sống là cột sống lệch sang một bên phải hoặc bên trái so với đường giữa của cơ thể, vẹo cột sống này thì chia ra hai dạng là vẹo cột sống ở trẻ em và vẹo cột sống ở người lớn. Vẹo cột sống ở trẻ em thì đa số là vẹo cột sống vô căn, nghĩa là không biết nguyên nhân thường lứa tuổi nhiều nhất thì từ 10 đến 18 tuổi. Một số nguyên nhân ít gặp hơn như là hội chứng mặt phăng, như tay chân dài hoặc là hội chứng thần kinh cơ hoặc là hội chứng bẩm sinh, là do có tật ở đốt sống thường hội chứng này rủi ro nhiều hơn. Còn vẹo cột sống ở người lớn đa số là do làm công việc nặng nề, ngồi lâu, thoái hóa địa đệm cho nên gây vẹo cột sống.
Đối tượng nào thường bị vẹo cột sống?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Một số người thì từ thời thanh thiếu niên vẫn bình thường, từ 20 trở lên thì nó có biểu hiện vẹo cột sống do tính chất công việc. Người ta tính từ 20 tuổi trở lên thì khả năng có thể 20% của vẹo cột sống, từ 40 tuổi trở lên thì khả năng có thể là 50% và trên 80 tuổi thì khả năng 96% của vẹo cột sống.
Bác có vừa nói là do tính chất công việc, vậy thì những công việc nào thì có nguy cơ là vẹo cột sống nhiều hả?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Những công việc như là làm nặng, khom cui nhiều hoặc là xoay chiều, dùng thắt lưng. Ví dụ như những người làm nặng giống như bốc giác hay là làm nông, khom cúi nhiều hoặc là những người ngồi lâu mà kéo dài nhiều năm như công việc văn phòng, thì thoái hóa địa điểm cũng gây vẹo cột sống.
Còn chị Loan thì chị Loan làm công việc gì nó có liên quan tới những trường hợp của bác Tâm vừa mới chia sẻ không ạ?
Chị Lương Thị Kim Loan: Mình buôn bán thì công việc mình làm việc nhiều, ngồi nhiều rồi mình làm nặng nhiều như là mình bưng đồ, xách nước đồ này kia đâu đó sai tư thế thì nó sẽ bị vẹo.
Rồi chị phát hiện là mình bị vẹo cột sống từ khi nào?
Chị Lương Thị Kim Loan: Lúc đầu là nó đau lưng thì mình nghĩ là nó đau lưng chắc mình làm công việc nhiều nên đau lưng, nằm nghỉ là thì hết đau nên cũng thôi. Rồi một hôm, tự nhiên cái mình đứng xong thấy cái lưng mình nó không được thẳng, cái vai mình nó bị nghiêng, bị lệch nhưng mình nghĩ chắc mình làm nhiều nên nó dị thôi. Rồi mình cũng làm ngơ đi, tới chừng mà nó đau nhiều, đau mình chịu không nổi nữa thì mới đi khám. Đi khám thì bác sĩ nói là bây giờ là cột sống nó bị vẹo, bác sĩ nói vậy thì mình cũng rất lo, bác sĩ nói là nếu mà bây giờ vẹo thì phải là phẫu thuật.
Từ khi phát hiện ra những con đau đầu tiên, nó có những triệu chứng bất thường cho đến khi mà chị quyết định đi khám bác sĩ là khoảng thời gian kéo dài trong vòng bao lâu?
Chị Lương Thị Kim Loan: từ lúc đau tới đi khám bác sĩ là 5 năm.
5 năm? Thà là mình chịu đau thì chị nhất định đi khám bác sĩ.
Chị Lương Thị Kim Loan: tại mình sợ, không dám đi khám. Sợ bị vẹo cột sống vậy là mình đi mỗ, mà người ta nói là sẽ bị liệt. Nghe bà con xóm giềng nói qua nói lại thì sợ không dám đi khám, rồi tới chừng mà nó đau quá chịu hết nổi rồi thì quyết định bây giờ phải đi tới phòng khám gặp bác sĩ.
Rồi khi gặp bác sĩ bác sĩ nói là tình trạng đầu cũng nghiêm trọng rồi và cần phải phẫu thuật hả chị?
Chị Lương Thị Kim Loan: Cần phải phẫu thuật, nếu mà không phẫu thuật thì sau này nó sẽ càng cúi xuống là mình sẽ không đi được, là cơ thể là mình sẽ không điều trị được nữa luôn bác sĩ có nói là bây giờ là phẫu thuật sớm.
Bác sĩ có nói nếu như mình phát hiện sớm thì mình đã không phải phẫu thuật rồi không?
Chị Lương Thị Kim Loan: Có bác sĩ nói là kiểu như, nếu mới bắt đầu là mình đi khám sớm thì có thể là mình không có can thiệp tới phẫu thuật.
Lúc đó mình có cảm thấy tiếc là mình đã không đến với bác sĩ sớm hơn không ạ?
Chị Lương Thị Kim Loan: Đó mình tiếc chứ, mình cũng rất tiếc nhưng mà phần công việc mình làm hàng ngày cũng không có thời gian rảnh.
Mà em nghĩ là cái mà quan trọng nhất của chị đó là do chị lo, chị sợ. Vậy thì thôi thông qua câu chuyện của chị thì quý vị khán giả, những ai mà đang có triệu chứng của cuộc sống những triệu chứng mà đau nhức, thì mọi người cũng cần phải tỉnh táo và phải đến khám liền chứ không có mà đợi giống như chị là nó hơi bị uổng. Trong quá trình công tác của bác, em nghĩ là bác cũng đã gặp rất nhiều trường hợp như là của chị Loan đây.
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Đa số là bệnh nhân đến trễ, do tính chất công việc bệnh nhân đau lưng có thể uống thuốc và nằm nghỉ ngơi và cứ thế người ta bỏ qua. Rồi cái triệu chứng âm thầm diễn tiến, khi bệnh nhân mà cảm thấy nghỉ ngơi cũng không bớt, uống thuốc cũng không đỡ thì lúc đó mới tới khám. Và khi tới khám thì đa phần bệnh nhân có triệu chứng không phải đau lưng không, mà nó đã lan xuống chân nghĩa là chèn ép thần kinh triệu chứng thường là nặng.
Vậy thì làm thế nào để có thể phát hiện sớm hoặc những cái biểu hiện như thế nào nó chỉ đau cuộc sống thôi hay là nó còn đau ở những cái phùng khác nữa?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Biểu hiện đầu tiên sớm nhất là biểu hiện đau nhiều vùng thắt lưng, biểu hiện sớm nhất nhắc nhở mình là có triệu chứng của cột sống. Nếu khám thì bác sĩ khám sẽ biết dấu hiệu của đau này là do căng cơ, hay là do thần kinh hoặc hay là do vẹo cột sống. Rồi có triệu chứng để bác sĩ xử lý sớm, nếu trong trường hợp sớm có thể ngăn ngừa được thì không phải mổ mà có thể điều trị tập chữa lý trị liệu hoặc là thuốc được tránh để trễ.
Từ lúc mà phát hiện ra là đau ở vùng thắt lưng nè, rồi sau đó nó sẽ lan cơn đau ra như thế nào. Em muốn biết là diễn tiến của căn bệnh mà vẹo cột sống nó sẽ ra sao ạ?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Diễn tiến của vẹo cột sống đa số là nó âm thầm, trong giai đoạn nhẹ như bị vẹo từ 25 đến dưới 40 độ. Nhìn bên ngoài thì gần như là khó phát hiện, đối với trẻ em thì khi mà trẻ em không có mặc áo thì có thể cha mẹ có thể phát hiện được hoặc là trong trường học tình cờ khám tầm soát mới phát hiện được. Còn nếu mà tới bác sĩ mà bên ngoài mình đã thấy vai thấp vai cao hay là chân thấp chân cao, cuộc sống nghiêng qua một bên thì lúc đó thường là đã nặng chỉ định mỗ. Muốn tầm soát thì chỉ có cha mẹ phát hiện hoặc là khám định kỳ ở trường học, còn nếu mà người lớn thì có dấu hiệu đau lưng thì nên đi khám.
Mỗ có phải là phương cách điều trị duy nhất hay không? Tại vì em thấy rằng là ở cạnh nhà em có cái chị bị đau cột sống, chị nói là bị vẹo cột sống nhưng mà chị nhất định là chị chỉ uống thuốc giảm đau rồi chị đắp cái gì lá ngải cứu với muối để cho đỡ. Vậy thì nếu như ai đó mà bị vẹo cột sống mà bị nặng, nếu như mình không phẫu thuật thì còn có cách nào khác hay không? Hoặc là nếu như mình điều trị sai cách thì nó sẽ gây ra những hệ luỵ như thế nào?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Vẹo cột sống không phải nhất thiết là phải phẫu thuật, vẹo cuộc sống người ta chỉ có độ vẹo. Thì trên 40 độ mới là mỗ hoặc là ở người lớn mà vẹo cột sống, nếu có dưới 40 độ và đã chèn ép dây thần kinh nghĩa là đau lưng lan xuống chân. Lan chân thì thần kinh tọa, nó có 5 rễ thần kinh vùng thắt lưng nếu chèn trúng rễ nào thì đau rễ đó. Khi chèn thần kinh vẫn tiếp tục điều trị thuốc và tập vật lý trị liệu, bơi lội hay các bài tập vận động, sau khoảng 1 đến 3 tháng mà không bớt diễn tiến nặng hơn thì lúc đó mới có chỉ định phẫu thuật. Phẫu thuật là khi trường hợp chèn thần kinh mà quá nặng, mà bệnh nhân bị bí tiểu hoặc là teo cơ thì lúc đó mới trị định phẫu thuật.
Bác cũng có nói là không phải là ai cũng phải phẫu thuật, phải nặng dữ lắm thì mới bị phẫu thuật thì chị là nặng hả?
Chị Lương Thị Kim Loan: Đúng vậy nặng rồi, đến bác sĩ là lúc đó quá trễ rồi lúc đó là nó chèn hết đi được luôn. Nó chèn xuống 2 cái chân nó đau dữ dằn lắm, mình không đứng được thì lúc đó là mới tới tìm đến bác sĩ nên là nó quá trễ.
Lúc mà chị đến gặp bác thì tình trạng của chị là sao bác?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Trường hợp của chị Loan là bệnh kéo dài từ lúc khởi phát cho đến lúc mổ là 10 năm, thì lúc đó chị 40 tuổi. Thì trong giai đoạn đầu chỉ đau lưng thôi, đau lưng rồi nằm nghỉ bớt sau đó thì đau nữa thì uống thuốc lại bớt. Tới năm chị 45 tuổi là bắt đầu đau lưng Lan 2 chân, thì lúc đó cũng đã đi khám mấy bác sĩ chuyên khoa và có chỉ định mổ. Nhưng mà chị sợ là mổ, sợ bị liệt và sợ mổ sẽ tốn tiền nên chị về tiếp tục thuốc kéo dài thêm 5 năm nữa. Sau 5 năm đó là bắt đầu đau lan xuống chân, đi chừng được bước là phải nghỉ uống thuốc không đáp ứng nữa và có biểu hiện là cái cơ dòng lúc tiểu được, lúc là bí tiểu là chứng chèn thần kinh đã nặng rồi, vẹo cuộc sống đã nặng. Thì lúc đó khi dáng đi luôn đổ về phía trước Và nghiêng bên, chỉ định mổ rất rõ.
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Thì cũng chia sẻ luôn là với chứng trường hợp mà vẹo cột sống do thoái hóa thì thường thường tỷ lệ mổ rủi ro cao, hồi xưa ta ít dám mổ lắm tại vì bệnh nền nhiều tim mạch, huyết áp, tiểu đường nữa cho nên tỷ lệ biến chứng nó rất cao. Nhưng mà ngày nay nhờ gây mê tốt, rồi nội khoa người ta điều trị tốt, rồi phương tiện và tày nghề bác sĩ nữa cho nên là mấy ca này thường là mổ thành công, hiếm thất bại. Giống như hồi xưa ta sợ mổ 50-50, nhưng bây giờ mổ có thể 80-20 hay 70-30 như chị của chị là giai đoạn quá muộn, sau khi mổ thì tỷ lệ nắn chỉnh của vẹo là 97% từ 23 độ còn 1 độ. Thì thường thường mổ mà tỷ lệ nắn chỉnh khoảng chừng 6-10% gọi là thành công, hiếm ca nào mà được 90-97 đó là thành công thứ nhất. Thành công thứ 2 là lưng có gù, sau khi mổ nắn chỉnh vẹo, rồi nắn chỉnh gù chiều cao tăng lên thêm 7cm và phục hồi được thần kinh, Trương hợp của chị Loan là mổ thành công cân bằng cột sống, thành công vừa giải áp thần kinh rồi thành công nữa là phục hồi 2 chân, nghĩa là thần kinh nó phục hồi tốt ca mổ rất thành công.
Từ khi mà mổ cho đến khi chị bình phục hoàn toàn, nhất trong khoảng thời gian bao lâu.
Chị Lương Thị Kim Loan: Bắt đầu ngày mổ tới nay là 2 năm, bây giờ mình có thể làm công việc nhà, buôn bán như bình thường không có chuyện gì mà trở ngại hết.
Vậy có nghĩa là, trong khoảng thời gian chưa mổ là nó đau gây trở ngại cho công việc của mình. Mà cụ thể như thế nào chị có thể kể cho chúng tôi không?
Chị Lương Thị Kim Loan: Lúc đó mình cũng không có dám gặp mặt ai nữa, mình thấy cái dáng của mình khác người ta nên mình cũng ngại gặp bạn bè nữa. Rồi công việc nhà của mình làm cũng rất là khó khăn, bị đau không có làm được gì. Mỗi lần bị đau dù là đang làm việc thì mình cũng dừng giữa chừng để đi vào nằm nghỉ, đỡ đau rồi ra làm tiếp mà đau thần kinh mọi người biết nó đau lắm đi không được.
Đau thần kinh rất khó chịu, đau đi không được nhưng mà ví dụ như có những người cứ cố chấp giống như là cái chị gần nhà em. Chị cứ cố chấp, chị không đi phẫu thuật thì sao và cái hệ lụy nó sẽ mang đến cho chị đó là gì?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Nếu mà có chỉ định phẫu thuật là khi bệnh nhân đi bộ dưới 100m hoặc uống thuốc mà không bớt, nằm nghỉ cũng không đỡ đau thì nên là mẫu sớm để mình nắng chỉnh được cái vẹo cho dáng đi thẳng tránh ảnh hưởng những cái khớp khác như khớp gối, khớp háng. Thứ 2 là thần kinh khi mà nó giải phóng trước khi mà nó bị liệt, trước khi mà nó bị tổn thương thì nó sẽ phục hồi tốt, còn nếu mình để nặng thần kinh nó tổn thương rồi thì mình mổ để giải phóng thần kinh và thần kinh nó đã tổn thương rồi thì khó phục hồi.
Cũng có rất là nhiều người sẽ có tâm lý giống như là chị Loan, thôi cứ trù trừ được cỡ nào hay cỡ đó. Là mỗ đó nhưng mà thôi chừng nào mà chịu hết nổi thì mới mỗ, chứ mà mỗ sớm quá cũng nguy hiểm quá kiểu như vậy. Và rất là sợ và em nghĩ là cái điều đó sẽ mang đến hệ lụy, không chỉ xấu cho cột sống mà nó còn tác động tới rất là nhiều những bộ phần khác của cơ thể.
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Đối với đường cong mà vẹo nặng có thể ảnh hưởng tim, phổi. Thì cách đây hơn 6 năm tôi có mẫu 1 cháu 15 tuổi cái góc vẹo vùng ngực tới 110 độ, nhịp tim nó tới 150 lần bình thường là 70-80 thôi. Phải đi khám tim mạch, phải uống thuốc để khống chế nhịp tim, nhưng mà nó không bớt. Sau khi mà cháu mỗ nắn chỉnh cái lồng ngực lại, nắn chỉnh cái xương sống vùng ngực thì cái phổi nó hết tràn, tim cũng bớt tràn thì sau đó nhịp tim trở về bình thường không cần phải uống thuốc tim mạch . Thì nói tóm lại là vẹo cuộc sống ảnh hưởng những cơ quan khác, thì nên mổ sớm để hạn chế biến chứng.
Chúng ta còn cái phương pháp điều trị bệnh vẹo cột sống như thế nào nữa không ạ?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Thực tế phẫu thuật không phải là quy định tất cả, mà có thể nói là phẫu thuật là điều trị cuối cùng tại nó là 1 phẫu thuật lớn và rủi ro cao còn nguy hiểm tính mạng.
Vậy thì ở mức độ như thế nào thì không cần phải phẫu thuật, mà chỉ cần là luyện tập thể dục rồi điều chỉnh lại lối sống, thì cũng có thể giúp cho điều chỉnh lại cuộc sống.
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Vẹo cột sống thì ở mức độ nhẹ và vừa, nhẹ và vừa tới định nghĩa là khi gốc vẹo nó lệch sang cái đường giữa dưới 40 độ. Thì trong giai đoạn này chủ yếu là tập thở, rồi tập sức cơ, tập bơi lội và tập tư thế đứng. Thậm chí là có thể mình mang cái áo nẹp để chỉnh hình cuộc sống lại, rồi theo dõi. Dưới 40 độ thì đối với thanh tiêu niên thì trong vòng 6 tháng đến 1 năm mình chụp hình kiểm tra lại, nếu mà độ vẹo nó vẫn y chang như vậy thì mình vẫn tiếp tục theo dõi. Nhưng mà đối với người lớn thì khác, người lớn thì góc vẹo có thể nhỏ hơn 40 độ, nhưng mà thường thường là có biểu hiện của chèn thần kinh rồi cho nên mổ sớm. Và nếu người lớn mà gốc vẹo dù lớn hơn nhưng mà không có biểu hiện trên lâm sàng, chỉ có đau lưng thôi hoặc là tê nhẹ chân không có nặng nề lâm sàng thì vẫn tập vật lý trị liệu giống như trẻ em, bằng cách là tập thở rồi tập mấy môn thi dục mà tránh bẻ nắn cột sống và tránh một cái tư thế ngồi quá lâu.
Vậy thì làm thế nào để mà bệnh nhân có thể đáp ứng được tất cả các loại hình điều trị đó, họ cần phải cân nhắc những cách như nào, lưu ý những điều gì để có thể điều trị đúng và đủ như vậy?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Trên 40 tuổi là cái cuộc sống nó có vấn đề rồi, nó bắt đầu thoái hóa rồi và cái địa điểm nó sẽ yếu đi và xung quanh mấy cái bấu khớp nó phì đại lên, kém độ dẻo rồi. Cho nên ở nhà công việc của mình hạn chế không cúi, hạn chế xoay người và muốn nâng vật gì thì phải ngồi xuống nâng lên hoặc là có cái xe để hỗ trợ.
Rồi bên cạnh đó thì chị bắt đầu đã uống thuốc để tăng cường gì cho xương khớp gì chưa chị?
Chị Lương Thị Kim Loan: Sau phẫu thuật có, uống hỗ trợ xương.
Nhiều người sẽ có tâm lý là tôi bị đau cột sống thì sẽ uống thuốc chống loạn xương, làm sao xương khỏe, đó khớp khỏe thì đó có phải là một nhận định đúng không bác?
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Cái đó thì chỉ một phần bề nổi thôi, thực tế loạn xương không phải mình uống thuốc để bớt loạn xương mà do mình vận động còn mình uống để hỗ trợ chứ không phải là uống để bớt loạn xương.
Vậy thì đến với chương trình hôm nay khi mà nghe bác Tâm chia sẻ, em nghĩ là cũng có thêm nhiều kiến thức nữa cho chị đúng không? Thì chị sẽ chia sẻ như thế nào với quý vị khán giả.
Chị Lương Thị Kim Loan: Nếu mà ai mà có bị đau lưng, mà bị vẹo cột sống thì hãy nên đi đến phòng khám gặp bác sĩ để khám sớm và có hướng điều trị sớm đừng để quá lâu như tôi đây thì nó sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe. Và khôn nên nghe theo những lời người ta bàn tán như là đừng đi mổ hay là mổ là sẽ nằm một chỗ bị liệt, mình nên tự tin lên.
Em nghĩ là lời khuyên của chị sẽ rất là hữu ích cho quý vị khán giả đó, còn bác trước khi chia tay với chương trình bác sẽ có những lời khuyên như thế nào cho những bệnh nhân đang phải điều trị vẹo cột sống, bên cạnh đó là cho quý vị khán giả đang quan tâm tới vẹo cột sống.
Bác sĩ Hồ Nhật Tâm: Do cuộc sống ngày nay mọi người đều quá bận rộn, không có để ý lắng nghe cơ thể của mình. Khi mà cơ thể của mình biểu hiện từ dấu hiệu nhẹ nhất, như dấu hiệu đau lưng mà đau kéo dài hoặc đau kiểu chèn của thần kinh thì nên đi khám bác sĩ chuyên khoa. Trong giai đoạn sớm này bác sĩ sẽ hướng dẫn cho mình điều trị sớm, có khả năng là không cần phụ thuật. Còn đối với trường hợp mà đã vẹo cột sống nặng, vẹo cột sống do thoái hóa hoặc là do những nguyên nhân khác mà khi đến bác sĩ chuyên khoa có chỉ định mổ thì nên cân nhắc để mổ sớm, hồi phục hồi sớm tránh bị tàn tật và ảnh hưởng cuộc sống.
Một lần nữa xin cảm ơn bác Tâm và chị Loan, tôi tin chắc là thông qua những chia sẻ chuyên môn của bác sĩ tâm cũng như là kinh nghiệm điều trị của chị Loan. Chúng ta cũng có thể thấy rằng là vẹo cột sống có thể diễn ra một cách âm thầm, nhưng mà hệ lụy nó đem đến thì rất là nặng nề cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần và đặc biệt là chất lượng cột sống của bệnh nhân. Chính vì vậy mà chúng ta hãy cùng trang bị những kiến thức thật là đúng đủ để có thể bảo vệ cho mình và cho những người xung quanh quý vị nha