Quý vị khán giả đang theo dõi chương trình Alo Doctor Cuối Tuần và tôi là Hải Đăng.
Chương trình hôm nay đã mời đến trường quay những vị khách mời rất đặc biệt. Đầu tiên đó là Bác sĩ Đinh Trọng Toàn – một chuyên gia về ung bướu.
Bác sĩ Toàn
Xin chào khán thính giả và xin chào MC Hải Đăng.
Và hai bạn sinh viên chuẩn bị ra trường cũng tham gia vào chương trình ngày hôm nay. Mời hai bạn giới thiệu thêm một chút để khán giả có thể hiểu hơn về mình.
Mang Thị Viên
Dạ, hai tụi em là sinh viên cũng sắp ra trường rồi. Tụi em cũng yêu nhau cũng lâu rồi ạ. Nên là tụi em cũng có ý định tiến xa hơn một xíu. Nên là tụi em cũng có những băn khoăn về những bệnh liên quan về tình dục. Tụi em cũng có muốn đi thăm khám cho rõ ràng rồi mới tiến đến xa hơn với nhau. Nhưng mà tụi em có chia sẻ với mọi người xung quanh thì mọi người lại bảo là như vậy thì không tin tưởng nhau. Đã bước vào một mối quan hệ rồi, đã quyết định tiến xa rồi thì tại sao lại như vậy? Nên là tụi em cũng muốn đến đây để nghe bác sĩ chia sẻ và tư vấn rõ hơn để tụi em nắm chắc thông tin và tiến đến xa hơn.
Thưa bác sĩ Đinh Trọng Toàn – một chuyên gia về ung bướu, chắc hẳn trong quá trình công tác của mình bác cũng đã gặp rất nhiều ca khó nói liên quan đến ung thư, ung bướu. Vậy thì chắc là mời bác sẽ chia sẻ một vài trường hợp.
Bác sĩ Toàn
Tôi cũng mới ra trường được 40 năm, công việc trong ngành thì cũng có vui, có buồn, có những hỉ nộ ái ố. Tuy nhiên về điều mong muốn lớn nhất và những kỷ niệm sâu sắc nhất trong cuộc đời là khi cứu chữa thành công một ca bệnh cụ thể.
Cấp cứu người bệnh hay xử lý những tình huống thực tế trong cuộc sống thì không có trường hợp nào giống trường hợp nào. Tuy nhiên mỗi một bệnh nhân, mỗi một dấu ấn hay mỗi một lứa tuổi luôn để lại những kỷ niệm khó quên.
Một trong những điều mà có thể khiến cho người ta khó nói chính là những cái liên quan đến vấn đề sức khỏe về sinh dục hoặc là những vấn đề liên quan đến sức khỏe sinh sản thì thường người ta sẽ nói chuyện thầm kín với nhau. Với những bạn trẻ và những bạn chuẩn bị lập gia đình thì bác sĩ có những lưu ý gì không ạ?
Bác sĩ Toàn
Câu hỏi của bạn rất là hay. Để trả lời sâu vào câu hỏi này thì tôi có thể trả lời tóm tắt đơn giản một vài nét cơ bản. Vấn đề khó nói khi gặp các đối tượng các bạn trẻ thì nó lại liên quan tới quan hệ tình dục, trong đó có những bệnh sẽ lây truyền qua đường tình dục và có những con vi rút, con vi khuẩn sinh sống trong các cơ quan sinh dục của nam hoặc nữ và nó có nguy cơ truyền bệnh cho người khác. Thì những vấn đề đó, thường thường các bạn trẻ lại nhạy cảm và khó nói và thường lại giấu, cho nên có thể nó sẽ lệch lạc.
Để mà nói rõ hơn vào băn khoăn của các bạn trẻ rằng, quan hệ tình dục nó có thể ảnh hưởng như thế nào tới ung thư và là nguyên nhân hay không thì tôi nói rõ để các bạn rõ. Chúng ta nên phân biệt có 2 con HP và HPV là khác nhau. HP là một con vi khuẩn, cái con thứ 2 là con HPV là con vi rút. Nếu mà đọc tắt đơn thuần thì mọi người rất dễ nhầm giữa cái HP của dạ dày và HPV là con vi rút.
Thì con vi rút này nó là cái con vi rút mà có thể gây mụn rộp hoặc các cái nốt sùi sinh dục và nó có thể lây. Thì hiện tại y khoa đã tìm thấy có hàng trăm chủng cái con vi rút này sống cộng sinh trong cơ quan sinh dục. Nó có thể lây truyền qua quan hệ tình dục trực tiếp, mà ngày nay thì quan hệ tình dục ngoài quan hệ theo truyền thống thông thường thì còn một hình thức thứ hai đó là Oral Sex. Cho nên là nguy cơ nó lây rất là cao.
Con HPV đó, có những cái chủng, týp dưới phân nhánh, nó là ví dụ như là týp 16, týp 18 thì nó có nguy cơ cao gây ra ung thư nằm ở khu vực môi âm hộ, hay là dương vật, cũng như hầu họng. Thì đây là một cái rất là mới, mà như vậy y khoa đang phát hiện để tìm cách giới thiệu, để phòng ngừa cho thế hệ trẻ.
Mang Thị Viên
Dạ, tụi con muốn hỏi bác là cái việc mắc bệnh ung thư hầu họng, ung thư vòm họng chủ yếu là do bạn nam hút thuốc nhiều đúng không ạ?
Bác sĩ Toàn
Nguyên nhân ung thư hầu họng, điều đầu tiên là các bạn phải hiểu được rằng ung thư hầu họng là cái ung thư xảy ra nằm ở nền vòm họng, ở xoang mũi, ở khu vực sau lưỡi và đỉnh cao của vòm nó là một cái khoang, chỗ đó gọi là ngã tư hầu họng. Thì toàn bộ cái vùng đó mà khi bị ung thư thì người ta gọi chung là ung thư hầu họng, còn khi bị một ung thư cụ thể thì bác sĩ sẽ chẩn đoán một cái tên riêng
Thì cái nguyên nhân gây ra cái ung thư gọi là hầu họng bao gồm: thứ nhất là hút thuốc lá, nữa là cái vai trò của một số con vi rút, và ngày nay mối liên quan lớn nhất là con HPV. Nó sẽ lây trực tiếp ở như vậy giữa người với người, khi chúng ta hôn nhau khi, chúng ta có quan hệ tình dục.
Nếu nói về cái nguy cơ thì kể cả hai bạn trai hôn nhau cũng vẫn có thể là lây. Quan hệ tình dục mà nó có gây xước niêm mạc thì cái tỷ lệ lây nó mạnh hơn là những người mà chỉ quan hệ nhẹ nhàng.
HPV cũng là một trong những nguyên nhân gây ra ung thư hầu họng. Như vậy thì có phải là tất cả những người mà có vi rút HPV đều có nguy cơ mắc ung thư hầu họng hay không?
Bác sĩ Toàn
Tôi nói ban đầu là cái HPV nó cộng sinh trong chúng ta, nó có hàng trăm con, hàng trăm týp. Không phải là như vậy là cái con nào cũng gây bệnh. Và tôi chỉ nói là thông thường chỉ có vài ba týp rất dễ như vậy gây bệnh. Thường thường như là nói là cái týp cái HPV số 16 hay HPV số 18, nó nằm đó, nó có thể gây bệnh nhưng mà nó chưa chắc nó gây bệnh.
Nó chỉ gây bệnh khi sức miễn dịch của chúng ta xuống thấp, ta ăn uống kém, ta thức khuya, ta lao động quá sức, ta uống ít nước, ta bị một cái bệnh gì khác, ta không bồi bổ sức khỏe hay là ăn một cái gì, suy kiệt gì, một lý do gì đó. Thế thì cái sức miễn dịch của chúng ta xuống thì cái con vi rút này nó mới nhân cơ hội đó, nó gây ra bệnh.
Thứ nhất là gây ra bệnh sùi màu gà hay là bệnh mụn cóc hay là ung thư hầu họng. Nhưng mà không phải con nào cũng gây ra bệnh, nhớ nhé. Nó cộng sinh rồi và nó chỉ gây bệnh khi sức khỏe của chúng ta xuống hay nói cách khác là khi miễn dịch của chúng ta hạ thấp.
Quốc Huy
Vâng, thưa bác sĩ thì em cũng có một câu hỏi thắc mắc là các triệu chứng của bệnh là như thế nào?
Bác sĩ Toàn
Đối với ung thư hầu họng thì một điều khó khăn nhất cho các bác sĩ và tất cả các người bệnh là không có triệu chứng riêng biệt để phân biệt được đâu là ung thư và đâu là không ung thư.
Triệu chứng thường nổi cộm khi bị ung thư hầu họng, nó có rất là nhiều triệu chứng và hoàn toàn dễ lẫn với các bệnh khác. Ví dụ như là đau nửa mặt, đau một bên má, xổ mũi, có thể chảy máu, ho ra máu kèm, hoặc có thể khàn tiếng, có thể nổi hạch xung quanh hạch cổ và như vậy là đau nhức. Thế thì các triệu chứng này rất dễ lẫn với cảm cúm, rất dễ lẫn với viêm họng, rất dễ lẫn với viêm xoang.
Cho nên là điều lớn nhất là khi các bạn có thể có những người bị viêm cảm cúm, sổ mũi, viêm xoang nhiều thì mọi người tự điều trị. Nhưng lời khuyên của tôi dành cho tất cả mọi người là khi chúng ta tự điều trị từ 3 tới 5 ngày mà triệu chứng đó không mất, không hết, không giảm thì các bạn nên đi khám bác sĩ.
Thế thôi, việc rất đơn giản và đừng chủ quan. Bởi vì do nó không có triệu chứng đặc hiệu và rất dễ lẫn với triệu chứng khác. Nó như là một cái sổ mũi thông thường, cũng đau, ho nhưng nếu như các bạn uống thuốc cảm cúm, uống viên giảm đau, uống nước các thứ vào thì 1-2 ngày sau nó khỏi. Còn nếu như mà sau 3 đến 5 ngày các triệu chứng không giảm, không mất, hạch sưng to, mất tiếng thì các bạn phải đến bác sĩ để chúng tôi khám và chúng tôi sẽ tìm cho các bạn.
Các bạn đừng chủng quan rằng là đừng có lấy lí do bận việc hay là do dự án hay chuyện này chuyện khác, dành thời gian hành chính không được thì các bạn phải dành ngoài giờ hoặc dành Thứ 7, Chủ Nhật.
Nhớ một điều cốt lõi đơn giản, không có triệu chứng điển hình, rất dễ lẫn với bệnh khác. Và điều thứ 2, nếu như tự điều trị từ 3 tới 5 ngày, triệu chứng không bớt, không cải thiện thì các bạn đi khám bác sĩ. Điều đơn giản như vậy, không cần làm gì khác.
Vậy thì thời gian ủ bệnh của nó sẽ là khoảng bao lâu thưa bác sĩ?
Bác sĩ Toàn Nó có thể sống với bạn suốt cả cuộc đời trong quá trình 5-70 năm. Bạn ăn uống tốt, bạn thể dục thể thao, bạn tắm rửa, bạn vệ sinh khỏe mạnh thì gần như cơ thể nó loại trừ hẳn, sau đó có thể có xét nghiệm trong cơ thể của bạn là không có một con nào.
Vậy thì cái biện pháp duy nhất của mình hiện tại thì chắc là chỉ có dự phòng và định kỳ kiểm tra sức khỏe thôi đúng không thưa bác sĩ?
Bác sĩ Toàn
Tức là cái dự phòng ra thì bây giờ chúng ta phải nhớ là các bạn đi học, các bạn phải lớn lên để lo cho cuộc sống của chúng mình.
Tôi nhớ là ngày xưa ông cha, cha mẹ của chúng ta nói là cái điều mong muốn nhất cho các con em là 3 vấn đề, tức là con trai là người đàn ông trụ cột thì phải 3 việc lớn là lấy vợ, làm nhà và tậu trâu. Thế bây giờ chúng ta là phải hiểu trong cái ngày hôm nay lấy vợ là như vậy là xây dựng gia đình, làm nhà là phải kiếm một chỗ ở, tậu trâu là các bạn phải tìm được một nghề nghiệp. Thế thì 3 cái yếu tố đó nó giúp cho cuộc đời của chúng ta, lúc nào cũng phải làm điều đó phải lo cho bản thân, lo cho xã hội.
Thế thì không đơn thuần nhăm nhăm lo vào mục đích để bảo vệ sức khỏe, chúng ta vẫn phải kiếm tiền chứ. Nhưng quan trọng là cái gì, bất cứ một công việc gì chúng ta đều có một sự cân bằng giữa giữ sức khỏe của bản thân và chăm lo công việc, nó cũng đừng cái gì quá. Tức là tôi nhớ có một câu đơn giản là: “Cố quá thì dễ thành quá cố”.
Nếu như chúng ta suy nghĩ lành mạnh chúng ta sinh sống lành mạnh, làm việc lành mạnh và thể thao lành mạnh thì chắc chắn rằng cái bệnh nó cũng tự động chạy xa chúng ta chứ không có gì phải lo cả. Thì như vậy là nó sẽ có mấy cái yếu tố: làm việc, rèn luyện và như vậy là ăn uống nó sẽ làm cho chúng ta cân bằng.
Thế còn ví dụ chẳng hạn trong cái mối quan hệ mà với bạn của chúng ta thì như vậy chúng ta tắm rửa sạch sẽ thì chúng ta như vậy là có một cái quan hệ nó đúng mực. Cái thứ hai nữa là ví dụ như là lo về cái lây của quan hệ tình dục thì các bạn cứ đeo bao cao su. Thế thôi thì nó cũng là phòng ngừa không cứ một bệnh. Và như tôi nói là ngoài phòng ngừa tất cả các bệnh lây truyền qua đường tình dục, vừa phòng ngừa có thai ngoài ý muốn.
Quốc Huy
Dạ vâng, con muốn hỏi thêm một câu hỏi là bạn nữ có hút thuốc và có quan hệ tình dục thì có bị ung thư hầu họng không ạ?
Bác sĩ Toàn
Như tôi nói cho bạn nghe đấy, bị bệnh hay không nó phụ thuộc vào sức đề kháng. Cái đề kháng của bạn nó xuống thì những cái vi rút cộng sinh trong cơ thể nó gây bệnh ra. Còn nếu như bạn khỏe mạnh bình thường, kể cả có lây trực tiếp thì các bạn không có thể bị bệnh ra đâu. Một người mà hút một ngày một gói, hút trong một năm thì cái nguy cơ ung thư nó bắt đầu lên cao.
Thưa bác sĩ, nếu như là vợ hoặc là chồng bị ung thư hầu họng thì có nguy cơ lây nhiễm cho người bạn đời của mình hay không?
Bác sĩ Toàn
Xin trả lời rõ ràng để bạn cũng như mọi người tin tưởng rằng ung thư là một bệnh không lây. Bất cứ một ung thư gì, kể cả ung thư phổi, ung thư hầu họng, ung thư vú, ung thư cổ tử cung, ung thư da, ung thư xương thì đều không lây.
Điều mà chúng ta băn khoăn như lúc nãy chúng ta đi sâu để giải thích cho hai bạn trẻ hiểu là do con vi rút HPV cộng sinh trong vị trí bộ phận sinh dục của họ và nó lây truyền qua quan hệ tình dục và nó cũng là một yếu tố ảnh hưởng để gây ra ung thư.
Còn khi một người bệnh đã bị ung thư rồi thì bệnh ung thư đó không lây. Bất cứ một ung thư gì, kể cả ung thư gan, ung thư phổi, ung thư dạ dày hay ung thư hầu họng. Mọi người hãy yên tâm rằng săn sóc, nuôi dưỡng và chăm lo cho người thân, kể cả nằm ngay bên cạnh, kể cả quan hệ tình dục với người bị bệnh đang ung thư cũng không lây.
Nó có thể lây là lây con vi rút HPV chứ không lây bệnh. Con đó nó lây xong thì nó có bị bệnh hay không thì lại là do yếu tố cơ địa, yếu tố miễn dịch, sức đề kháng của người bệnh để mới trở thành một bệnh chứ không phải đơn thuần. Cho nên mọi người hãy yên tâm rằng không có lây đâu mà lo.
Vậy thì từ câu chuyện bị ung thư hầu họng đó thì nó có ảnh hưởng gì đến chức năng sinh dục và sinh sản hay không ạ?
Bác sĩ Toàn
Cái điều may mắn ở cái chỗ là bệnh ung thư không lây cho nên là người mẹ có bị hay người bố có bị đi thì người con cũng không ảnh hưởng. Cái chọn lựa có con hay không có con thì lại liên quan vào mối quan hệ của hai vợ chồng. Ví dụ như là vợ chồng đã có con rồi thì chúng ta không có gì phải băn khoăn. Nhưng hai bạn trẻ chưa có con thì lại là một bài toán cần phải bàn kỹ với bác sĩ điều trị để chúng ta chọn lựa và để cho hai bạn đó tự quyết định. Phải có bố mẹ của hai bên cộng với hai bạn thì chúng ta quyết định.
Thế còn cái ung thư nó không lây, không lây từ giữa người với người và không lây từ mẹ sang con, không lây từ bố sang con, cho nên là yên tâm.
Vậy thì mình có biện pháp nào để mình có thể phòng ngừa trước điều đó xảy ra không hả bác sĩ?
Bác sĩ Toàn
Để phòng ngừa ung thư thì không cứ ung thư hầu họng mà tất cả các ung thư khác. Điều lớn nhất để phòng ngừa cho ung thư là như vậy quan trọng nhất là cân bằng giữa công việc và ăn uống, rèn luyện thể thao. Với tôi nghĩ là một bài toán đơn giản là con người chúng ta sẽ dành ra khoảng 1/3 cuộc đời để ngủ, 1/3 cuộc đời để làm việc và 1/3 cuộc đời để ăn uống, du lịch, thể thao.
Và như vậy nếu như trong hoàn cảnh bất khả kháng thì chúng ta có biện pháp phòng ngừa HPV. Người nào biết chăm sóc, biết quan tâm đến bản thân mình thì mới biết quan tâm đến người khác. Còn nếu không biết quan tâm đến mình mà đi lãng phí sức khỏe thì điều đó là một quá trình dài chứ không phải một ngày.
Như vậy là cần phải cân bằng cuộc sống, công việc của mình. Có một lộ trình chăm sóc sức khỏe cho nó ổn định và phù hợp với thể trạng của cơ thể. Cũng như là chúng ta cần phải dự phòng những bệnh có thể xảy ra. Mình quay trở lại câu chuyện bị ung thư hầu họng. Nếu như mình phát hiện sớm ung thư hầu họng với bác sĩ thì mình sẽ có những biện pháp nào để có thể can thiệp hiệu quả?
Bác sĩ Toàn
Với ung thư hầu họng, hay ung thư cổ tử cung, hay là ung thư dạ dày, y học ngày nay phát hiện được cái khối u độ dày 3/10 của mm. Nó nhỏ chấm như là đầu hạt tấm đã phát hiện ra được ung thư rồi. Và như vậy, kỹ thuật ngày nay người ta chỉ dùng một kỹ thuật gọi là kỹ thuật khoét chóp, kỹ thuật cắt nhỏ đã có thể loại bỏ được ung thư.
Tùy theo từng dòng tế bào, mà như vậy chúng tôi sẽ có những phác đồ cụ thể cho từng người bệnh. Tuy nhiên những ung thư phát hiện sớm với quan điểm ngày nay, tôi nghĩ rằng bệnh chữa phải đúng thuốc. Cho nên ung thư đã có thuốc chữa và hãy tin tưởng vào khoa học ngày nay để chọn phương án đúng.
Mang Thị Viên
Thưa bác sĩ, con có đọc được rất nhiều bình luận trên mạng người ta rao bán các loại thuốc để phòng ngừa và nhiều khi dứt điểm các loại thuốc về bệnh HPV. Vậy thì con có nên mua những thuốc trên mạng đó để dùng không ạ?
Bác sĩ Toàn
Cái điều lớn nhất, các kênh thông tin hiện tại chúng ta coi trên mạng thì các bạn phải hiểu bản chất của sự việc. Khi chúng ta đăng Tiktok, Facebook hay Instagram hoặc là cái gì, các bạn có quyền phát biểu ý kiến của chính mình. Còn những thông tin chính thức mà như vậy được các hiệp hội, được Bộ Y tế, Tổ chức Y tế Thế giới hay là Tổ chức Y tế Quốc gia thông báo thì như vậy hai cái thông tin đó là khác nhau và trái chiều.
Hiện tại thì không có một loại thuốc nào chữa được con vi rút HPV, chưa có thuốc chữa. Cho nên nếu như tất cả những kênh thông tin bạn coi trên mạng rằng, thải độc, uống cái này để đào thải loại cho cơ thể thì tớ quan niệm rằng đó là một tin vịt và như vậy chỉ có là một hình thức gì đó để họ bán hàng thôi. Chứ còn tin chính thống của Bộ Y tế, của Tổ chức Y tế Thế giới, của Bộ Y tế, hay của các cơ quan chuyên ngành thì chúng ta không có.
Quốc Huy
Khi mà tụi em tìm hiểu những bệnh như thế trên mạng xã hội thì nó tràn lan. Mà em cũng không biết là nó thật hay là giả tại vì nó rất là nhiều thành phần khác nhau. Em cũng rất là lo lắng nhưng mà khi mà được bác sĩ chia sẻ thì em cảm thấy tin tưởng và cảm thấy nhiều cái tự nhiên em ngộ ra.
Bác sĩ Toàn
Nhân cái điều này, tôi nói thêm với các bạn một điều như này nè. Khi chúng ta không biết về một cái gì, thì điều tốt là chúng ta tò mò để tìm hiểu. Nhưng cái khó là các bạn không biết đâu là thật, đâu là giả. Vậy thì các bạn hãy hỏi chuyên gia đi vào đúng ngành thì tự nhiên là chúng ta đúc kết thời gian nó ngắn đi. Và thứ hai là tránh những hiểu lầm. Và điều thứ ba nữa là chúng ta tiết kiệm thời gian công sức để đừng quan tâm vào những cái vô bổ.
Rất là cảm ơn cậu sinh viên vừa mới ra trường 40 năm và hai bạn sinh viên chuẩn bị ra trường. Cảm ơn bác sĩ đã có những chia sẻ cụ thể về thông tin của chương trình ngày hôm nay cũng như những băn khoăn của các bạn đã được giải đáp. Và hy vọng là hai bạn chúng ta sẽ có một bước tiến viên mãn hơn cho hành trình tiếp theo của mình.
Thưa quý vị, thời lượng của chương trình Alo Doctor cuối tuần đến đây xin được khép lại. Rất mong tất cả quý vị sẽ cùng đồng hành trong khuôn giờ quen thuộc 17h20 phút Chủ nhật hàng tuần trên kênh VTV9, Đài truyền hình Việt Nam.
